Tο ζήτημα της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών αποτελεί ένα από τα κυρίαρχα στη συζήτηση περί εκπαίδευσης, καθώς θεωρείται ως ένας από τους καθοριστικούς παράγοντες βελτίωσης της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης και τελικώς της μάθησης των μαθητών. Παράλληλα, γνωρίζουμε ότι η χρήση του διαδικτύου επιτρέπει τη συνεργατική μάθηση και ανάπτυξη υλικού από εκπαιδευτικούς μέσα από τη συμμετοχή τους σε δυναμικές κοινότητες μάθησης όπως είναι τα δίκτυα σχολείων.
Η Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Λάρισας (Δ.Π.Ε.Λ.) θέλοντας να συμμετέχει ενεργά σε αυτές τις σύγχρονες εκπαιδευτικές προκλήσεις, αποφάσισε να διερευνήσει τις επιμορφωτικές ανάγκες των εκπαιδευτικών πραγματοποιώντας έρευνα με τη μορφή ερωτηματολογίου από την οποία προέκυψαν τα εξής:
• Οι τάξεις των περισσοτέρων σχολείων ευθύνης της είναι πολυπολιτισμικές μιας και αποτελούνται από παιδιά Ελλήνων, οικονομικών μεταναστών, Ρομά και προσφύγων και αντιμετωπίζουν σχολική διαρροή.
• Η πλειονότητα των εκπαιδευτικών δεν έχει εμπειρία από τις εκπαιδευτικές πρακτικές άλλων χωρών και δεν τους έχει δοθεί η ευκαιρία να συμμετάσχουν σε ευρωπαϊκά προγράμματα και να αποκτήσουν έτσι διεθνή εμπειρία.
• Οι σύλλογοι διδασκόντων αποτελούνται τόσο από νέους εκπαιδευτικούς που είναι πρόθυμοι να εφαρμόσουν τις ΤΠΕ στην τάξη, όσο και από εκπαιδευτικούς με περισσότερα από είκοσι χρόνια διδακτικής εμπειρίας, που δεν είναι εξοικειωμένοι με τις νέες τεχνολογίες και αδυνατούν να τις εντάξουν στη σχολική πράξη.
Για να δοθούν λύσεις η Δ.Π.Ε.Λ. αποφάσισε ότι υπάρχει ανάγκη:
• Επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών στη διαχείριση των πολυπολιτισμικών τάξεων, ώστε οι μαθητές διαφορετικών κοινωνικών, οικονομικών, πολιτισμικών και γλωσσικών ομάδων να έχουν τα μέγιστα οφέλη από την εκπαιδευτική διαδικασία.
• Κατανόησης και εφαρμογής των βασικών αρχών τις συναισθηματικής νοημοσύνης (αυτοεπίγνωση, αυτοέλεγχος, κίνητρα συμπεριφοράς, κοινωνικές δεξιότητες) με σκοπό να πολεμηθεί το φαινόμενο της σχολικής διαρροής.
• Δημιουργίας θετικής στάσης των εκπαιδευτικών απέναντι στην εκπαιδευτική τεχνολογία και στις ΤΠΕ ώστε να μπορούν να χρησιμοποιούν τα κατάλληλα εκπαιδευτικά λογισμικά στην τάξη αλλά και για τη διαχείριση της τάξης και την αξιολόγηση των μαθητών.
• Απόκτησης διεθνούς εμπειρίας των εκπαιδευτικών της, μέσω της συμμετοχής τους σε ευρωπαϊκά προγράμματα επιμόρφωσης με στόχο να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή διάσταση της εκπαίδευσης.
Οι δράσεις αυτές (ευρωπαϊκές δραστηριότητες κινητικότητας) αλλά και η συνδιαλλαγή με εκπαιδευτικούς άλλων ευρωπαϊκών σχολείων θα συμβάλουν στην κατάκτηση των εκπαιδευτικών στόχων της ΔΠΕΛ αλλά και του κάθε μέλους της κοινοπραξίας, καθώς είναι στοχευόμενες στις ανάγκες που έχουν καταγραφεί και στους τομείς που χρήζουν βελτίωση για να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις του μέλλοντος.
Με το παρόν σχέδιο της κοινοπραξίας (Fresh Ideas and Resources in Education F.I.R.E.), προγραμματίζονται 3 μετακινήσεις συνολικά 20 ατόμων (18 εκπαιδευτικών και 2 διοικητικού προσωπικού: Δ/ντής Εκπαίδευσης, Υπεύθυνη Εκ/κών Θεμάτων), σε εκπαιδευτικούς ευρωπαϊκούς φορείς με στόχο την παρακολούθηση των αναγκαίων επιμορφωτικών σεμιναρίων με θεματολογία που καθορίζεται από τις ανάγκες που έχουν καταγραφεί.
Kεντρικοί άξονες του σχεδίου (F.I.R.E.) ορίζονται η διαχείριση των πολυπολιτισμικών τάξεων και η ψηφιακή εξειδίκευση. Η εμπειρία και η γνώση που θα αποκτηθεί μέσα από την επιμόρφωση θα διοχετευθεί κυρίως μέσα από έναν ψηφιακό χώρο συνεργασίας, μάθησης και επικοινωνίας που θα ανταποκρίνεται στις ειδικές ανάγκες της περιοχής μας. Συνακόλουθα για την επίτευξη αυτού του στόχου θα διαμορφωθεί μια εκπαιδευτική πλατφόρμα ηλεκτρονικής μάθησης, την οποία οι εκπαιδευτικοί θα μπορούν να συμβουλεύονται και να υιοθετούν τις πρωτοπόρες εκπαιδευτικές πρακτικές.
Έπειτα από το τέλος κάθε σεμιναρίου οι επιμορφωμένοι εκπαιδευτικοί θα αναλάβουν το έργο της διάχυσης των γνώσεων στα υπόλοιπα μέλη του Συλλόγου Διδασκόντων, αλλά και στα σχολεία της ευρύτερης περιοχής ευθύνης της κοινοπραξίας. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με λειτουργία εργαστηρίων και παρουσιάσεων αλλά και με τη δημιουργία εγχειριδίου δράσεων και καλών πρακτικών. Θα δημιουργηθεί μία Εικονική Πλατφόρμα Μάθησης με τη χρήση λογισμικού ανοικτής πηγής, διαθέσιμη σε όλα τα σχολεία. Η πλατφόρμα είναι ένας χώρος στον οποίο οι εκπαιδευτικοί μπορούν να συνεργασθούν σε κοινά σχέδια όπου θα παρέχεται η δυνατότητα συνεχόμενης (σύγχρονης και ασύγχρονης) επιμόρφωσης.
Παράλληλα, θα δημιουργηθεί ένα δίκτυο σχολείων με στόχο την ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών μέσω της νέας εκπαιδευτικής προσέγγισης. Στο δίκτυο θα συμμετέχουν τα σχολεία της κοινοπραξίας, τα οποία θα συντονίζουν τις δράσεις του, και θα μπορούν να ενταχθούν σχολεία και ομάδες εκπαιδευτικών από το σύνολο της περιοχής ευθύνης της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης N. Λάρισας. Το δίκτυο αυτό θα επιδιώξει τη διαδραστικότητα, τη σύγχρονη και ασύγχρονη επικοινωνία και την παροχή υποστήριξης στους εκπαιδευτικούς κυρίως με την ανάρτηση υλικού, καλών πρακτικών, εργαλείων αλλά και με συμβουλευτική υποστήριξη από τους ίδιους τους επιμορφωμένους εκπαιδευτικούς.
Επίσης θα διοργανωθούν ημερίδες, όπου οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα εκπαιδευτικοί, αναλαμβάνοντας το ρόλο του εμψυχωτή, θα συμβάλλουν στην επιμόρφωση του προσωπικού με επιδείξεις λογισμικού σε στοχευμένες ομάδες εκπαιδευτικών ανάλογα με την ειδικότητά τους.
Τέλος, καθώς οι εκπαιδευτικοί που θα συμμετέχουν στα σεμινάρια θα είναι διαφόρων ειδικοτήτων, εξασφαλίζεται με αυτό τον τρόπο η καλύτερη δυνατή διάχυση γνώσεων στο σύνολο του προσωπικού της κοινοπραξίας και στη δημιουργία ενός σχολείου σύγχρονου, ανοιχτού στις νέες προκλήσεις χωρίς αποκλεισμούς ή περιορισμούς.
Η εμπειρία που θα αποκτηθεί θα χρησιμοποιηθεί από τα σχολεία της κοινοπραξίας αλλά και την ίδια τη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης ν. Λάρισας για το στρατηγικό σχεδιασμό και τη συμμετοχή και σε μελλοντικά Ευρωπαϊκά προγράμματα.
Η Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Λάρισας (Δ.Π.Ε.Λ) εδρεύει στη Λάρισα, και είναι υπηρεσία του Υπουργείου Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων.
Είναι υπεύθυνη για τη διοίκηση και τον έλεγχο λειτουργίας των δημοτικών σχολείων, των νηπιαγωγείων και των σχολείων ειδικής αγωγής, δημοσίων και ιδιωτικών, καθώς και του προσωπικού αυτών σύμφωνα με το άρθρο 4 του Ν.1304/82 (ΦΕΚ 144/1982), όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 56 του Ν.1566/85 ( ΦΕΚ 167/1985).
Στόχος της υπηρεσίας είναι να επιτύχει την ορθολογική χρήση των διαθέσιμων πόρων (εκπαιδευτικών, διοικητικών υπαλλήλων, μαθητών, κτηριακών εγκαταστάσεων κ.α.) για την πραγματοποίηση των επιδιωκόμενων στόχων, προβαίνοντας σε εκπαιδευτικές παρεμβάσεις για τη βελτίωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Οι στόχοι και το έργο της υπηρεσίας εκφράζονται από τα ηγετικά στελέχη, δηλ. τον Διευθυντή και τους προϊσταμένους της υπηρεσίας.
Ο Διευθυντής της Π.Ε. έχει ως κύριο έργο (σύμφωνα με το ΦΕΚ 1340/2002 κεφ. Γ, άρθρο 14) τη γενική ευθύνη της διοίκησης και του ελέγχου λειτουργίας των σχολικών μονάδων του Ν. Λάρισας. Εποπτεύει, ελέγχει, συντονίζει και καθοδηγεί τη λειτουργία των τμημάτων της υπηρεσίας καθώς και των σχολικών μονάδων της ευθύνης του. Είναι διοικητικός και πειθαρχικός προϊστάμενός των εκπαιδευτικών και διοικητικών υπαλλήλων που υπάγονται στη Δ.Π.Ε.Λ. Κεντρικός άξονας στη λειτουργία της Δ.Π.Ε.Λ είναι να παρέχει οδηγίες και υποστήριξη στους Διευθυντές των σχολικών μονάδων σχετικά με τη διοίκηση και την καλή λειτουργία των σχολείων. Σε συνεργασία με τους Διευθυντές σχολείων φροντίζει για την επίλυση κτηριακών προβλημάτων και ελλειμμάτων στις υποδομές, για την τοποθέτηση του διδακτικού προσωπικού ώστε να εφαρμόζεται πλήρως το ωρολόγιο πρόγραμμα σε κάθε σχολείο. Συγχρόνως, ο Διευθυντής μαζί με άλλα στελέχη του φορέα, όπως η Προϊσταμένη Εκπαιδευτικών Θεμάτων, συμβάλλει στην επίλυση τυχόν προβλημάτων στη συνεργασία του διδακτικού προσωπικού σε σχολικές μονάδες της περιοχής του, προκειμένου να διασφαλιστεί το ήρεμο παιδαγωγικό κλίμα.
Το έργο αυτό υλοποιείται με γνώμονα την αρχή ότι η διοίκηση της Εκπαίδευσης δεν πρέπει να ασκείται μόνο με την εφαρμογή νομικών διατάξεων και επιστημονικών αρχών, αλλά και με την αντίληψη της υποχρέωσης για την εξυπηρέτηση των πολιτών και της κοινωνίας.
Στο πλαίσιο των καθηκόντων της, η Διεύθυνση αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για καινοτόμες δράσεις και αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση, αντιμετωπίζει ενδεχόμενα κρίσιμα προβλήματα, επιλύει διαφορές, συμβάλλει στη σύνθεση ιδεών και απόψεων και φροντίζει ώστε να γίνεται κατανοητό το περιεχόμενο των καινοτομιών για την επιτυχή εφαρμογή τους.
Για την αποτελεσματική διαικπεραίωση του σύνθετου και πολυεπίπεδου έργου της, η Δ.Π.Ε.Λ βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με τους Διευθυντές σχολικών μονάδων, συγκαλεί συσκέψεις και διοργανώνει επιμορφωτικά σεμινάρια για θέματα της αρμοδιότητάς τους.
O Διευθυντής του σχολείου καθοδηγεί ολόκληρη τη σχολική κοινότητα θέτοντας υψηλούς στόχους και εξασφαλίζοντας τις προϋποθέσεις για την επίτευξή τους. Όντας στην κορυφή της σχολικής κοινότητας, είναι αρμόδιος να καθοδηγεί τους εκπαιδευτικούς, να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες εκπαιδευτικού και παιδαγωγικού χαρακτήρα και έχει την ευθύνη για τη διαμόρφωση θετικού κλίματος στο σχολείο. Συγχρόνως φροντίζει ώστε το σχολείο να γίνει στοιχειώδης μονάδα επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών σε θέματα διοικητικά, παιδαγωγικά και επιστημονικά. Παράλληλα, εκπροσωπεί το σχολείο σε σχέση με τρίτους και είναι υπεύθυνος για την εφαρμογή όλων των νόμων και διατάξεων, για την ενημέρωση του διδακτικού προσωπικού και του συλλόγου γονέων περί της εκπαιδευτικής πολιτικής, για την τήρηση όλων των ειδών των αρχείων.
Την εύρυθμη άσκηση του διοικητικού έργου υποστηρίζουν οι εξής δομές της Δ.Π.Ε.Λ.:
– Γραφείο Σχολικών Δραστηριοτήτων: παρακολουθεί, υποστηρίζει και αξιολογεί τα πολύμηνα Προγράμματα Σχολικών Δραστηριοτήτων. Περίπου 450 προγράμματα υλοποιούνται κάθε χρόνο στα σχολεία της αρμοδιότητάς της.
-Γραφείο σχολικών συμβούλων: έχει υπό την εποπτεία του την παιδαγωγική καθοδήγηση και την εύρυθμη λειτουργία των σχολικών μονάδων.
Οι φορείς που εποπτεύει η Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Λάρισας είναι στο σύνολο τους :
113 Δημόσια Δημοτικά Σχολεία, 6 Δημοτικά Σχολεία Ειδικής Αγωγής, 6 Ιδιωτικά Δημοτικά Σχολεία, 144 Δημόσια Νηπιαγωγεία, 4 Νηπιαγωγεία Ειδικής Αγωγής, 21 Ιδιωτικά Νηπιαγωγεία.
Η Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Λάρισας έχει ένα δυναμικό:
2204 εκπαιδευτικών , 60 διοικητικών υπαλλήλων και 22438 μαθητών.
Τα παραπάνω στοιχεία καθιστούν την Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Λάρισας μία από τις μεγαλύτερες πρωτοβάθμιες στην Ελλάδα, με σύνθετες και πολυποίκιλες αρμοδιότητες και με πολυπληθές υπαλληλικό δυναμικό υψηλού μορφωτικού επιπέδου, στο οποίο υπάρχει διαρκές ενδιαφέρον για επιμόρφωση και βελτίωση των γνωστικών του δεξιοτήτων.
Στο 1ο Δ Σ Τυρνάβου φοιτούν 290 μαθητές. Μεγάλο ποσοστό (32%) των μαθητών είναι Ρομά ή μετανάστες. Στο σχολείο λειτουργούν τμήματα υποδοχής αλλά και ένταξης για μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες (παράλληλα με το κανονικό ωρολόγιο πρόγραμμα). Οι διαφορετικές ανάγκες όλων αυτών των ομάδων επηρεάζουν σημαντικά την επίδοση και την πρόοδο των μαθητών, αυξάνουν τις περιπτώσεις σχολικής διαρροής και δημιουργούν πολλές εντάσεις και κρίσεις στο χώρο του σχολείου για τη διαχείριση των οποίων οι εκπαιδευτικοί δεν έχουν την κατάλληλη εκπαίδευση. Το σχολείο συνεργάζεται με εξειδικευμένα κέντρα, ΚΕΔΔΥ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας όμως υπάρχει η ανάγκη στοχευμένης επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών του σχολείου σε θέματα διαχείρισης κρίσεων, τη διαπολιτισμική εκπαίδευση η βιωματική προσέγγιση αυτών μέσα από μεθοδολογίες και καλές πρακτικές που έχουν εφαρμοσθεί σε άλλες χώρες της Ε.Ε.
Στο 4ο Δ Σ Τυρνάβου φοιτούν 255 μαθητές. Η σύσταση του πληθυσμού του σχολείου έχει αλλάξει, καθώς τα τελευταία χρόνια φιλοξενεί μαθητές που ανήκουν σε οικογένειες οικονομικών μεταναστών (20%) και μαθητές που ανήκουν σε οικογένειες Ρομά που πρόσφατα έχουν εγκατασταθεί στην περιοχή (40%).
Οι διαφορετικές ανάγκες όλων αυτών των ομάδων επηρεάζουν σημαντικά την επίδοση των μαθητών, αυξάνουν τις περιπτώσεις σχολικής αποτυχίας και πρόωρης σχολικής εγκατάλειψης, οδηγούν σε απομόνωση και περιθωριοποίηση, και δημιουργούν πολλές εντάσεις και κρίσεις στο χώρο του σχολείου. Σ’ αυτές τις συνθήκες έντονης εσωτερικής διαφοροποίησης του σχολικού πληθυσµού η ύπαρξη ενός µέσου, τυπικού µαθητή και άρα µιας ενιαίας διδασκαλίας που απευθύνεται σε αυτόν αποδεικνύεται θεωρητικά δυσπρόσιτη και πρακτικά αναποτελεσµατική.
Τα βασικότερα προβλήματα των μαθητών μας είναι η ελλιπέστατη καλλιέργεια του γραπτού λόγου, η απουσία αναγνωστικών δεξιοτήτων, η αδυναμία ανάπτυξης κριτικής σκέψης και στάσης απέναντι σε ζητήματα της καθημερινότητας των παιδιών και η δυσκολία τους να χρησιμοποιήσουν το λόγο (γραπτό ή προφορικό) ως μέσο έκφρασης και περιγραφής.
Οι μαθητές όλων των ομάδων έρχονται στο σχολείο κουβαλώντας παγιωμένες αντιλήψεις σχετικά με τους μαθητές των άλλων ομάδων οι οποίες οδηγούν σε απομόνωση, περιθωριοποίηση, πρόωρη σχολική εγκατάλειψη και σε κρίσεις. Το σχολείο στην προσπάθειά του να διευρύνει τους ορίζοντες των μαθητών και να καλλιεργήσει έννοιες όπως η ανεκτικότητα και η διαφορετικότητα κρίνει απαραίτητη τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών σε επιμορφωτικές δράσεις που θα μεταφέρουν διεθνή εμπειρία στο σχολείο και θα δικτυώσουν το σχολείο με φορείς σε εθνικό αλλά και Ευρωπαϊκό επίπεδο για την ανταλλαγή εμπειριών και καλών πρακτικών.
Το 3ο Δ Σ Αμπελώνα φοιτούν 200 μαθητές. Προέρχονται από φτωχή γειτονιά με χαμηλό κοινωνικο-οικονομικό υπόβαθρο. Πολλοί μαθητές προέρχονται από οικογένειες μεταναστών (25%) και ανέργων γονιών. Υπάρχουν μαθητές με σοβαρές μαθησιακές δυσκολίες. Καθημερινή πρόκληση για τους εκπαιδευτικούς είναι η διατήρηση ισορροπίας ανάμεσα στις διαφορετικές ομάδες μαθητών και η παροχή εκπαίδευσης με σύγχρονη μεθοδολογία και ευρωπαϊκό προσανατολισμό. Εμπλέκουμε τους μαθητές σε δραστηριότητες μέσα από προγράμματα Αγωγής Υγείας, Π.Ε. Θεάτρου. Στόχος μας είναι ένα ανοιχτό θετικό σχολικό περιβάλλον το οποίο θα επιδρά θετικά σε μαθητές και εκπαιδευτικούς.
Θα λέγαμε λοιπόν πως είναι μεγάλος στόχος/ανάγκη για τη ΔΠΕΛ και τα σχολεία της κοινοπραξίας η κατάρτηση ενός σχεδίου επιμόρφωσης με διεθνή προσανατολισμό από το οποίο θα επωφεληθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι εκπαιδευτικοί και μαθητές όλων των σχολείων της περιοχής.